جواب باهم بیاندیشیم صفحه 67 شیمی دهم

پاسخ و توضیح تمرین با هم بیندیشیم صفحه 67 شیمی دهم این تمرین به موضوع بسیار مهم **گرمایش جهانی** و ارتباط آن با افزایش گازهای گلخانه‌ای (به ویژه $\mathbf{CO_2}$) می‌پردازد. نمودارها، شواهد علمی روشنی از این پدیده را نشان می‌دهند. 🌐 --- ## آ) ارتباط بین نمودارها بین نمودار (1) (افزایش $\mathbf{CO_2}$) و سایر نمودارها ($athbf{2, 3, 4}$) یک **رابطه‌ی علت و معلولی مستقیم** وجود دارد که اساس پدیده‌ی **گرمایش جهانی** است: 1. **نمودار (1) $\rightarrow$ نمودار (2) (دما):** گاز کربن دی‌اکسید یک **گاز گلخانه‌ای** است. افزایش غلظت $\mathbf{CO_2}$ در هواکره، لایه‌ای ایجاد می‌کند که **اجازه می‌دهد پرتوهای خورشیدی وارد شوند** اما **از خروج گرمای بازتاب‌شده (پرتو فروسرخ)** از سطح زمین به فضا جلوگیری می‌کند. این اثر شبیه به یک پتو عمل کرده و باعث **افزایش میانگین دمای کره‌ی زمین** می‌شود. 2. **نمودار (2) (دما) $ ightarrow$ نمودار (3) (سطح آب):** افزایش دمای جهانی دو اثر اصلی بر سطح آب دریاها دارد: * **ذوب شدن یخ‌ها و یخچال‌ها:** ذوب شدن یخچال‌های کوهستانی و صفحات یخی، آب بیشتری را به اقیانوس‌ها سرازیر می‌کند. * **انبساط گرمایی آب:** افزایش دمای آب اقیانوس‌ها باعث **انبساط حجمی** آن‌ها می‌شود. هر دو عامل در نمودار (3) به صورت **افزایش ارتفاع سطح آب‌های آزاد** مشاهده می‌شود. 3. **نمودار (2) (دما) $ ightarrow$ نمودار (4) (سطح برف):** افزایش دمای جهانی به طور مستقیم باعث **ذوب شدن بیشتر** و **کاهش تشکیل برف و یخ** در نیمکره‌ی شمالی می‌شود. در نتیجه، **مساحت سطح برف و یخ** (که در نمودار (4) نشان داده شده است)، به طور چشمگیری **کاهش** می‌یابد. **نتیجه:** تمام نمودارها همبستگی قوی با نمودار $\mathbf{CO_2}$ دارند و شواهد محکمی بر این هستند که فعالیت‌های انسانی منجر به گرمایش جهانی شده است. 🌡️ --- ## ب) علت زودتر آغاز شدن فصل بهار زودتر آغاز شدن فصل بهار در نیمکره‌ی شمالی یک پیامد مستقیم از **افزایش دمای جهانی** (نمودار 2) است. **توضیح:** * **تغییرات بیولوژیکی:** فصل بهار از نظر بیولوژیکی با **جوانه‌زنی گیاهان**، **شکوفایی درختان** و **بیداری حشرات و جانوران** مشخص می‌شود. این فرآیندهای حیاتی به شدت به **دما** وابسته هستند. * **آغاز بهار:** به دلیل افزایش میانگین دمای جهانی، **میانگین دماهای روزانه** در فصل‌های زمستان و اوایل بهار نسبت به گذشته **بالاتر** است. این گرمای زودهنگام به طور مصنوعی، **ساعت بیولوژیکی** گیاهان و درختان را به جلو انداخته و آن‌ها را زودتر از موعد مقرر به فاز رشد و تولید مثل (شکوفه‌دهی و جوانه‌زنی) وارد می‌کند. این تغییرات در زمان شروع فصل‌ها می‌تواند اثرات نامطلوبی بر **زنجیره‌ی غذایی** و **تعادل اکوسیستم‌ها** داشته باشد (مثلاً، حشره‌ای که باید گرده‌افشانی کند، دیرتر از گل شکوفه‌زده متولد شود). --- ## پ) آثار گرم شدن کره زمین در شهر یا منطقه محل سکونت (این بخش یک فعالیت پژوهشی است و نمونه‌ای از آثار محلی ارائه می‌شود.) **مثال برای یک گزارش محلی:** * **افزایش دمای هوا:** مشاهده می‌شود که تعداد روزهای با دمای بالای $\mathbf{40^irc C}$ در تابستان‌ها افزایش یافته و طول مدت فصل گرم افزایش یافته است. * **تغییر الگوی بارش:** دوره‌های خشکسالی طولانی‌تر شده و بارندگی‌های شدید و سیل‌آسا در زمان کوتاه‌تری متمرکز شده‌اند. * **تأثیر بر کشاورزی:** زمان کاشت و برداشت محصولات کشاورزی (مانند گندم یا میوه‌ها) تغییر کرده و برخی آفات و بیماری‌ها که قبلاً در منطقه نبودند، به دلیل گرم شدن هوا، شایع شده‌اند. 🌾